รายละเอียด : ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล

ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล

เรามีความรู้ไม่มากนักเกี่ยวกับวิชาจิตวิทยส ยังมีพลังภายในของมนุษย์อีกมากมายที่เป็นปริศนา เมื่อความอัจริยะของฟรอยด์ทำให้เรื่องของจิตใจเป็นศาสตร์ขึ้นมาในครั้งกระโน้น วิชาจิตวิทยาก็ได้แตกแขนงงอกงามออกไปอีกมาก แต่จิตวิทยาก็ยังนับว่าเป็นศาสตร์ที่อยู่ในยุคเริ่มต้น และบางอย่างที่เราเชื่อกันก็ยังเป็นเรื่องคลุมเครือ เปรียบเสมือนการวาดเผนที่ชายฝั่งทะเลของทวีปที่เราไม่รู้จัก อีก ๕๐ ปีข้างหน้าอาจจะมีนักจิตวิทยาที่แอบหัวเราะในความไม่รู้ของเราก็เป็นได้

เมื่อข้าพเจ้าเริ่มจับง่าน "จิตวิทยาเด็ก" หลังจากที่จบการศึกษา ข้าพเจ้าได้พบกับเด็กมากมายหลายประเภท พวกชอบเผา ชอยขโมย โกหก ปัสสาวะรดที่นอน ตลอดจนเด็กที่อารมณ์รุนแรง และตลอดเวลาหลายปีที่ทำงานกับเด็กเหล่านี้ ข้าพเจ้าก็ยังไม่รู้ว่าพลังอะไรที่เป็นตัวกระตุ้นชีวิต และข้าพเจ้าก็เชื่อว่าพ่อแม่ที่เกี่ยวข้องอยู่เฉพาะลูกของตนเอง ยิ่งจะต้องรู้น้อยไปกว่าข้าพเจ้าเสียอีก ที่ข้าพเจ้ากล้าพูดอย่างนี้เพราะข้าพเจ้าพบว่าเด็กที่มีปัญหามักจะเกิดจากการเลี้ยงดูที่ผิดพลาดของพ่อแม่

อะไรคือขอบเขตของวิชาจิตวิทยา ข้าพเจ้าขอเสนอคำว่า "การรักษา" แต่ว่าการรักษาแบบใดล่ะ ข้าพเจ้าไม่ต้องการให้ใครมารักษาข้าพเจ้าโดยการให้เลือกสีสันหรือสีดำให้เลิกสูบบุหรี่ หรือเลิกดื่มเบียร์ ไม่มีครูคนใดมีสิทธิ์จะ "รักษา" ให้เด็กเลิกตีกลองและส่งเสียงดัง "การรักษา" ควนจะมีขอบเขตอยู่ที่ "การรักษาให้เขาหายจากการไม่มีความสุข"

สารบัญ : ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล

• โรงเรียนซัมเมอร์ฮิล
• การเลี้ยงดูเด็ก
• กามารมณ์
• ศาสนาและศีลธรรม
• ปัญหาของเด็ก
• ปัญหาของพ่อแม่
• คำถามและคำตอบ

 

เนื้อหาปกหลัง : ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล

ผู้อ่านที่ได้อ่านหนังสือ ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล เล่มนี้ จะได้เห็นวิธีการนีลใช้ทั้งหมด ตลอดระยะเวลาที่เขาอยู่กับเด็ก ๆ ชั่วชีวิตของเขานีลก็มีความสามารถพิเศษ ที่อธิบายเรื่องราวของเด็กๆ ที่โรงเรียนซัมเมอร์ฮิลให้เข้าใจอย่างง่าย ๆ และเต็มไปด้วยอารมณ์ขัน บนความรักและความเมตตาต่อพฤติกรรมของเด็กๆ ที่มีอยู่ในตัวนีลอย่างเต็มเปี่ยม ถ้าผู้อ่านติดใจหนังสือเล่มนี้ ก็ขอแนะนำให้อ่านหนังสือ เสรีภาพไม่ใช่การตามใจและนีล กบฏชั่วนิรันดร์ ก็จะทำให้เข้าใจรากความคิดของ เอ.เอส.นีล ได้ลึกซึ่งยิ่งขึ้น

พิภพ ธงไชย

รีวิวโดยผู้เขียน : ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล

หนังสือเล่มนี้ เป็นการรวมเอาบทความเรื่องจากหนังสือสี่เล่มของข้าพเจ้าโดยฮาโรลด์ ฮาร์ท ผู้จัดพิมพ์ชาวอเมริกันของข้าพเจ้าเป็นผู้เลือก ในบรรดาหนังสือสี่เล่มที่เลือกมา มีอยู่เล่มหนึ่งชื่อ That Dreadful School เขียนในปี พ.ศ.๒๔๗๙ ดังนั้นจึงอาจมีบางส่วนของซัมเมอร์ฮิลอยู่ด้วย ซึ่งข้าพเจ้าไม่จำเป็นต้องเขียนอีก เพราะข้าพเจ้าไม่เคยเปลี่ยนแปลงหลักการที่สำคัญๆ ในเรื่องปรัชญาการศึกษาและปรัชญาชีวิต

หลักการสำคัญของซัมเมอร์ฮิล ปัจจุบันนี้ (๒๕๑๖) ก็เหมือนกับซัมเมอร์ฮิล เมื่อแรกตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๔ คือการปกครองตนเองของนักเรียนและของผู้ร่วมงานอิสรภาพที่จะเรียนหนังสือหรือไม่เรียน อิสรภาพที่จะเล่นทั้งวัน ทั้งสัปดาห์ หรือทั้งปี ถ้าหากว่าจำเป็น อิสรภาพจากการไม่ถูกล้างสมองทั้งทางด้านศาสนา ศีลธรรม หรือ การเมือง และอิสรภาพจากการไม่ถูกหล่อหลอมบุคลิก

สิ่งที่ข้าพเจ้าเปลี่ยนไปก็คือ ทัศนคติต่อวิชาจิตวิทยา เมื่อครั้งที่โรงเรียนของข้าพเจ้าตั้งอยู่ในเยอรมันและออสเตรีย (๒๔๖๔-๒๔๖๗) ระยะนั้นเป็นระยะที่วิชาจิตวิเคราะห์กำลังเติบโตเต็มที่ และก็เหมือนกับคนหนุ่มที่โง่าเขลาทั้งหลาย ข้าพเจ้าคิดว่าข้าพเจ้ากำลังมองเห็นยูโธเปีย สังคมในอุดมคติอาจเป็นจริงขึ้นมาได้ ถ้าหากว่าเราสามารถจะทำให้จิตไร้สำนึกกลายเป็นจิตสำนึกได้ โลกเราก็คงจะปราศจากความเกลียดชังอาชญากรรมและสงคราม และหนทางที่จะนำไปสู่ความสำเร็จก็คือการใช้จิตวิเคราะห์ จนเมื่อข้าพเจ้ากลับมาอังกฤษ ข้าพเจ้าได้พบบ้านหลังหนึ่งที่เรียกว่าซัมเมอร์ฮิล ซึ่งอยู่ที่ไลม์ รียีส ตอนนั้นข้าพเจ้ามีนักเรียนมาอยู่ด้วยเพียง ๕ คนเท่านั้นสามปีต่อมา จำนวนนักเรียนจึงเพิ่มขึ้นเป็น ๒๗ คน

เอ.เอส.นีล

รีวิวโดยสำนักพิมพ์ : ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล

หนังสือแปลคือการถ่านทอดความรู้ความคิดข้ามวัฒนธรรม ซึ่งอาจมีความเหมือนหรือแตกต่างกันตามแต่ละบริบทสังคม ขึ้นอยู่กับการเลือกรับปรับใช้ให้เหมาะสม เช่นเดียวกับการศึกษา อันมีความหลากหลาย และละเอียดอ่อน ตั้งแต่ระดับผู้เรียนผู้สอนไปจนถึงปรัชญาการศึกษา จึงทำให้การศึกษามีแนวทางต่าง ๆ จำนวนมาก หากแต่มีเพียงไม่กี่แนวทางเท่านั้นที่เป็นกระแสหลัก จนเกิดประโครงสร้างระบบการศึกษาใหญ่โตภายใต้กำกับโดยรัฐทำให้ขาดความยืดหยุ่นปรับตัวความเปลี่ยนแปลงทั้งหลาย กระทั่งกลับกลายเป็นตัวชัดขวางกระบวนการเรียนรู้ของ "ชีวิต" ไปในที่สุด

จุดเริ่มต้นของการแปลหนังสือเล่มนี้คาบเกี่ยวกับยุคสมัยที่สังคมไทยกำลังมุ่งแสวงหาทิศทางใหม่เพื่อสร้าง "เสรีภาพ" ทางการศึกษาอย่างเปิดกว้าง โดยนัยนี้ "ซัมเมอร์ฮิล" จึงไม่ได้มีความหมายเพียงแค่ชื่อโรงเรียนแห่งหนึ่งเท่านั้น แต่คือจิตวิญญาณกลฏต่อระบบการศึกษาที่ปิดกั้นภาวะเติบโตของชีวิต หนังสือแปลเล่มนี้จึงถือเป็นอีกต้นกระแสธารการศึกษาทางเลือกในสังคมไทย

ถึงแม้ชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล จะสร้างแรงบันดาลใจอย่างกว้างขวางผ่านตัวอักษรมาเกือบสี่สิบปี ช่วยปลูกผู้คนลุกขึ้นคิดลงมือเปลี่ยนแปลงระบบการศึกษาไทยให้เหมาะสมสอดคล้องกับเด็ก แต่ในการพิมพ์ครั้งล่าสุดนี้ คณะผู้จัดพิมพ์ก็ได้ทำการปรับปรุงตรวจทานการแปลให้ครบถ้วนสมบูรณ์ยิ่งขึ้น โดยยังคงสำนวนแปลดั้งเดิมเอาไว้ พร้อมเพิ่มคำนิยมจากคุณพิภพ ธงไชย ผู้เริ่มต้นดำเนินการจัดทำหนังสือเล่มนี้ขึ้นเป็นครั้งแรก ช่วยมองภาพรวมของการศึกษาทางเลือกในสังคมไทยไว้อย่างกระชับชัดเจน เพื่อปูทางสู่กระบวนการเรียนรู้ที่มีชีวิตและเสรีภาพอันแท้จริง

ทวีศัพดิ์ พึงลำภู

สำนักพิมพ์มูลนิธิเด็ก