รายละเอียด : ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ?

ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ?

"เสมือนศรัทธากับปัญญา หรือปัญญากับศรัทธา ผสมกลมกลืนอย่างพอดีๆ ทำให้มีความรู้สึกร่มเย็น จึงไม่หงุดหงิด ไม่คิดระแวงศัพท์สันสกฤตที่ยกมา สถาบันการศึกษาในไทยที่มีการเรียนการสอนทางประวัติศาสตร์โบราณคดี ใช้ตำราแปลและเรียบเรียงจากฝรั่งเป็นหลักสำคัญ ซึ่งมีปัญหาน่าระแวงหลายชั้น เมื่อทบทวนและเทียบเคียงจะพบว่า ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ? ของ คมกฤชอุ่นเต็กเค่ง เป็นสุดยอดของคำอธิบาย ง่านกว่า และเข้าถึงลึกซึ้ง สบายกว่า"

คำนำ : ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ?

ศาสนาผีมีอยู่แล้วหลายพันปีในไทยและอุษาคเนย์ ก่อนพราหมณ์กับพุทธแผ่เข้ามาจากอินเดีย ผี เป็นศาสนาเหมือนพราหมณ์กับพุทธ เพราะเป็นระบบความเชื่ออย่างหนึ่งเหมือนกัน โดยมีพิธีกรรมรองรับความเชื่อเหล่านั้น เช่น เลี้ยงผี เลี้ยงขวัญ เป็นต้น ความรู้นี้ผมเป็นศิษย์ครูพักลักจำจากวงเหล้านอกประเทศของนักศึกษามานุษวิทยาเมื่อนานมาแล้ว แต่การศึกษาไทยรังเกียจเหยียดหยามศาสนาผี ดังนั้นประวัิติศาสตร์โบราณคดีในไทยจึงไร้พลังตั้งคำถาม เลยขาดคำอธิบายเรื่องราวของผู้คนและชุมชนที่มีอารมณ์ ความเชื่อ และ ความรู้สึกนึกคิด ซึ่งสำคัญอย่างยิ่ง เช่น ขวัญ ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตคนตั้งแต่ก่อนเกิด จนหลังตาย ขวัญ คือส่วนที่ไม่เป็นตัวตนของคน มองไม่เห็น จับต้องไม่ได้ สิงอยู่ในคน สัตว์ สิ่งของ สถานที่ มีลักษณะเป็นหน่วย จำนวนไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับความเชื่อของแต่ละชาติพันธุ์ เช่น บางพวกเชื่อว่าคนมี 32 ขวัญ บางพวกบอกว่า 8 ขวัญ ฯลฯ ขวัญ สำคัญมากอยู่กลางกระหม่อม เรียก จอมขวัญ รูปขวัญจำลองจากจอมขวัญกลางกระหม่อมของคน แล้วสร้างสรรค์เป็นแฉกๆ มีบทหน้ากลองทองมโหระทึก กับเป็นลายก้นหอยบนหม้อบ้านเขียง ฯลฯ ล้วนเกี่ยวข้องงานศพซึ่งเป็นพิธีกรรมเกี่ยวข้องกับคนตายเพราะขวัญหาย ต้องทำพิธีเรียกขวัญคืนร่าง เป็นต้นทางงานศพในไทยมีมหรสพคบงัน ทั้งปี่พาทย์และโขนละคร ฯลฯ สืบจนทุกวันนี้ ถ้าตัดทิ้งศาสนาผี ก็ไม่เข้าใจพิธีกรรมสำคัญอย่างนี้ เมื่อทบทวนแล้วเทียบเคียง จะพบว่า ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ? ของ คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง เป็นสุดยอดของคำอธิบาย ง่ายกว่า แล้วเข้าถึงลึกซึ้งสบายกว่า เพราะผู้เขียนเป็น "คนข้างใน" ผี พราหมณ์ พุทธ เขียนด้วยประสบการณ์ตรงที่มาจากอย่างน้อย 2 ทาง ได้แก่ ความรู้วิชาการสากล กับ ความจริงจากการปฏิบัติในพื้นที่ด้วยตนเอง ผมไม่ประสีประสาไม่ว่าทางไหน เลยต้องสมัรเป็นศิษย์ครูพักลักจำ โดยอ่านข้อเขียนเชฟหมี คมกฤช ในมติชนสุดสัปดาห์แล้วทำสำเนาเก็บไว้ใช้งานชั่วกัปกัลป์ ซึ่งเหลือไม่ได้

สุจิตต์ วงษ์เทศ

สารบัญ : ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ?

• ผีพราหมณ์พุทธกับคลุมเครือวิทยา
• พราหมณ์สองแบบในสังคมไทย
• ศาสนา (ไม่) ประจำชาติ
• บวชชี บวชพราหมณ์ บวชพุทธ
• มนตร์ของพราหมณ์ ชนิดและความหมาย
• "นาลิวัน" คืออะไร
• ธรรมชาติของเทพฮินดู
• เรื่องวัวๆ ควายๆ

เนื้อหาปกหลัง : ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ?

"เสมือนศรัทธากับปัญญา หรือปัญญากับศรัทธา ผสมกลมกลืนอย่างพอดีๆ ทำให้มีความรู้สึกร่มเย็น จึงไม่หงุดหงิด ไม่คิดระแวงศัพท์สันสกฤตที่ยกมา สถาบันการศึกษาในไทยที่มีการเรียนการสอนทางประวัติศาสตร์โบราณคดี ใช้ตำราแปลและเรียบเรียงจากฝรั่งเป็นหลักสำคัญ ซึ่งมีปัญหาน่าระแวงหลายชั้น เมื่อทบทวนและเทียบเคียงจะพบว่า ภารตะ-สยาม? ผี พราหมณ์ พุทธ? ของ คมกฤชอุ่นเต็กเค่ง เป็นสุดยอดของคำอธิบาย ง่านกว่า และเข้าถึงลึกซึ้ง สบายกว่า"