รายละเอียด : จดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี

จดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี

“จดหมายเหตุความทรงจําของกรมหลวงนรินทรเทวี” หรือเจ้าครอกวัดโพ เป็นมรดกสําคัญดุจเพชรยอดมงกุฎทางประวัติศาสตร์ไทย บันทึกนี้มีน้ำงาม ดังพระราชวิจารณ์ในล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๕ ว่า “เป็นบันทึกพรหมจารี ไม่มีแมลงด้วงเจาะไช” คือถ่ายทอดอย่างง่ายไม่ปรุงเปลี่ยน

สตรีท่านนี้อยู่ร่วมแผ่นดินแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาแตก ผ่านแผ่นดินกรุงธนบุรี กระทั่งสิ้นพระชนม์ไปใน รัชกาลที่ ๓ ได้จดจารเรื่องราวที่รู้เห็น นาน ๗๑ ปี จาก ๓ แผ่นดิน ๕ รัชสมัยไว้ในสมุดไทย ๒ เล่ม เมื่อครั้งสมเด็จฯ กรมพระยาดํารงฯ ทรงนําขึ้นถวาย สิ่งนี้คือปริศนาที่พระปิยมหาราชต้องทรงอุตสาหะสืบค้นทั้งเหตุในห้วงปี พ.ศ. ๒๓๑๐-พ.ศ. ๒๓๖๓ และฉบับต่อแต่นั้นจนถึง พ.ศ. ๒๓๘๑ ที่สําคัญคือทรงมีพระราชวิจารณ์ เทียบเคียงไว้ถึง ๒๕๖ ข้อ จนกระจ่างทุกถ้อยความ บันทึกความทรงจําฯ ฉบับนี้ แม้นับอายุได้ ๑๘๐ ปีแล้ว แต่จะยังเป็นประทีปอันเจิดจรัสในการศึกษาประวัติศาสตร์ไทย ต่อไปไม่รู้สิ้น

สารบัญ : จดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี

• คำชี้แจงฉบับพิมพ์ครั้งที่ ๗ โดยกรมศิลปากร
• จดหมายเหตุความทรงจำฯ ตอนที่ได้ฉบับเมื่อ พ.ศ.๒๔๕๑
• ทางพิจารณาหาตัวผู้เขียนจดหมาย
• คำบรรยายความเห็นและความคิดที่จะเรียบเรียงหนังสือนี้
• วินิจฉัยเรื่องผู้แต่งจดหมายความทรงจำ
• คำนำเรื่องซึ่งมีในจดหมายความทรงจำ
• ตัดบทอ่านจดหมายความทรงจำของพระเจ้าปัยยิกา กรมหลวงนรินทรเทวี ในเวลาระยะ ๕๓ ปี

รีวิวโดยสำนักพิมพ์ : จดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี

“จดหมายเหตุความทรงจําของกรมหลวงนรินทรเทวี” หรือ เจ้าครอกวัดโพนี้ คราแรกที่สมเด็จฯ กรมพระยาดํารงฯ ทรงนําขึ้นถวาย ร.๕ สิ่งนี้คือสมุดไทยปริศนา ที่บันทึกความแต่ครั้งเพลิงเผากรุงศรีอยุธยา จรดแผ่นดินเย็นในรัชกาลที่ ๒ และรัชกาลที่ ๓ ซึ่งหาตัวผู้จดจารมิได้ แต่โดยพระปรีชาในองค์พระปิยมหาราช สตรีผู้จุดประทีปแก่ประวัติศาสตร์ไทย ก็ถูกค้นพบและได้รับการขานพระนามขึ้นไว้

“จดหมายเหตุความทรงจําของกรมหลวงนรินทรเทวี” พร้อมพระราชวิจารณ์ในสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๔๕๑ ชื่อ “พระราชวิจารณ์จดหมายความทรงจําฯ เป็นเวลา ๕๓ ปี” ต่อมาหอพระสมุดวชิรญาณ ได้จัดพิมพ์ครั้งที่ ๒ ใน พ.ศ. ๒๔๕๙ จากนั้นก็มีการจัดพิมพ์ขึ้นในวาระต่าง ๆ อีก ๕ ครั้ง เริ่มแต่ พ.ศ. ๒๕๐๑ สืบมา ในฉบับพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๖๑ วาระนี้ สํานักพิมพ์ ได้คงไว้ซึ่งอักขรวิธีมิให้ผิดผันจากฉบับเดียวกันกับการพิมพ์ครั้งที่ ๗ ซึ่งกรมศิลปากรถ่ายมาจากต้นฉบับที่ พิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๖ บริบูรณ์แล้ว เป็นปัญญาประทีปทางประวัติศาสตร์ อายุ ๑๘๐ ปี อันโชติช่วงด้านการศึกษาเรียนรู้ ที่คลุมไว้ทั้งวงศ์เขมร ญวน ลาว พม่า ทุกด้านมิใช่จําเพาะเพียงราชสงคราม หรืองานพระเมรุ เท่านั้น

บรรณาธิการ