รายละเอียด : เสนาอำมาตย์ อำนาจมหาดไทย

   การสร้างรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้มีการปฏิรูประบบราชการและจัดตั้งกระทรวงต่างๆ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารราชหารแผ่นดิน โดยมีสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเป็นกำลังสำคัญในการวางรากฐานระบบราชการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งระบบราชการในกระทรวงมหาดไทย

  สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เน้นบทบาทของข้าราชการมหาดไทยในฐานะ “นาย/ผู้ปกครอง” พยายามให้ข้าราชการมีศักยภาพ ความสามารถ คุณสมบัติอันดี และพระเดชพระคุณในการปกครองราษฎร บทบาทแบบ นาย/ผู้ปกครอง เช่นนี้ดำรงอยู่เรื่อยมาจนกระทั่งหลังเหตุการณ์ 14 ตุลาฯ 2516 การตื่นตัวและเคลื่อนไหวทางการเมืองของประชาชนและนิสิตนักศึกษา ทำให้ข้าราชการมหาดไทยเริ่มเปลี่ยนแปลงบทบาทตัวเองเป็น “ผู้รับใช้ “ ประชาชน เพื่อสร้างความยอมรับจากผู้คนในสังคม ถึงกระนั้น บทบาทผู้รับดังกล่าวก็ดูจะไม่เป็นสิ่งน่าพอใจของข้าราชการบางคน

  บทบาทผู้รับใช้ประชาชนนั้นดำรงอยู่ไม่นาน หลังจากเหตุการณ์ 6 ตุลาฯ 2519 ความตื่นกลัวต่อปัญหาภัยคอมมิวนิสม์และการพัฒนาเศรษฐกิจ ทำให้ข้าราชการมหาดไทยเริ่มเปลี่ยนบทบาทเป็น “ผู้นำในการส้รางความมั่นคงและการพัฒนา” โดยอาศัยความสามารถและประสบการณ์ส่วนตัว ในการเข้าไปมีบทบาทกับการพัฒนาและดำเนินงานตามท้องถิ่น

  เมื่อมาถึงทศวรรษ 2530 พรบ. บริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 ได้จำกัดและลดอำนาจของข้าราชการมหาดไทย ประกอบกับการขยายตัวของโครงการในพระราชดำริ บทบาทภาคประชาชน และ NGO ได้แย่งยึดบทบาทผู้พัฒนาและดำเนินโครงการต่างๆ ไปจากข้าราชการมหาดไทย ทำให้ข้าราชการมหาดไทยต้องปรับเปลี่ยนบทบาทตนเองมาเป็น “ผู้ประสานงาน” เพื่อรักษาสถานภาพและบทบาทของตนในพื้นที่เอาไว้

คำนำ : เสนาอำมาตย์ อำนาจมหาดไทย

  คำนิยม “จินตนาการร่วม” ของระบบราชการไทย โดย อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์

คำนำผู้เขียน

 1.การเปลี่่ยนแปลงทางความคิดและการปฏิบัติการของข้าราชการนักปกครอง

     บทนำ

     การเปลี่่ยนแปลงความคิดและการปฏิบัติการภายใต้การเปลี่ยน “จินตนาการ”

2 .“นายและผู้ปกครอง”: ข้าราชการนักปกครองก่อน 14 ตุุลาฯ

   ข้าราชการนักปกครองก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง

   ข้าราชการนักปกครองหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง

   ข้าราชการนักปกครองในช่วง พ.ศ. 2500-2516

   จินตนาการการปกครองของข้าราชการนักปกครองก่อน 14 ตุุลาฯ

3. “ผู้รับใช้และบริการประชาชน”: ข้าราชการนักปกครองหลัง 14 ตุุลาฯ

   14 ตุุลาฯ กับการเปลี่ยนความหมายของบทาทข้าราชการนักปกครอง

   มโนภาพ “คอมมิวนิสต์” ในฐานะศัตรููร้ายของชาติ

   การสิ้้นสุุดของการเน้นบทบาทข้าราชการนักปกครองในฐานะ “ผู้รับใช้และบริการประชาชน”

4 .“ผู้นำในการสร้างความมั่่นคงและการพัฒนา”: ข้าราชการนักปกครองภายใต้ประชาธิปไตยครึ่งใบ

   ความเปลี่ยนแปลงของการพัฒนาภายใต้รัฐบาลพลเอก เปรม ติณสููลานท์

   ข้าราชการนักปกครองกับบทบาทผู้นำในการสร้างความมั่นคงและการพัฒนา

   การเปลี่ยนแปลงความคิดเกี่ยวกับชุมชนและการขยายตัวของพระราชอำนาจนำ

5. “ผู้ประสานงาน”: ข้าราชการนักปกครองภายใต้พระราชอำนาจนำและการขยายตัวของภาคประชาชน

   การปรับโครงสร้างหน่วยงานของรัฐและความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยราชการ

   การขยายตัวของการพัฒนาตามแนวทางของราชสำนัก

   การเติบโตของภาคประชาชนและองค์กรพัฒนาเอกชน

   ข้าราชการนักปกครองกับความเปลี่ยนแปลงในช่วงทศวรรษ 2530

6. บทสรุป

บรรณานุกรม

ประวัติผู้เขียน